De Belgische wetgeving met betrekking tot het hoorrecht van minderjarigen heeft recent belangrijke veranderingen ondergaan met als doel de stem van het kind nog meer te laten gelden in juridische procedures die hen aanbelangen. In wat volgt, wordt een overzicht geboden van de belangrijkste regelgeving en wijzigingen;
Kan een minderjarige over alles gehoord worden?
In de meeste zaken die de minderjarige aangaan heeft hij het recht om gehoord te worden, met uitzondering van financiële aangelegenheden die geen betrekking hebben op zijn eigen vermogen of met betrekking tot onderhoudsbijdragen. Het doel van dit hoorrecht is om de minderjarige de kans te geven zijn zorgen en behoeften rechtstreeks aan de rechter kenbaar te maken en hiermee bij te dragen aan het vinden van een passende oplossing die in zijn belang is.
Een opvallende toevoeging aan de wet is dat nu ook de broers en zussen van de minderjarige, indien gewenst, gehoord kunnen worden over huisvestingsregelingen. Dit is in lijn met het arrest van het Grondwettelijk Hof van 21 april 2022.
Vanaf welke leeftijd kan een minderjarige gehoord worden?
De wet voorziet een onderscheid naargelang de minderjarige de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt:
- Kinderen van twaalf jaar worden ingelicht door de rechter over hun hoorrecht, de manier waarop het onderhoud plaatsvindt en hoe dit aanvaard of geweigerd wordt.
- Kinderen jonger dan twaalf jaar worden niet automatisch ingelicht door de rechter. Zij worden gehoord op verzoek van henzelf, de partijen, het openbaar ministerie of ambtshalve door de rechter. De wettelijke vertegenwoordigers van het kind (dit zijn doorgaans de ouders) worden wel ingelicht door de rechter omtrent het feit dat het kind zelf een verzoek kan indienen. De rechter kan een verzoek tot horen weigeren mits motivering, tenzij het verzoek om gehoord te worden uit gaat van de minderjarige zelf of van het openbaar ministerie.
Wordt de minderjarige alleen gehoord?
Het horen van de minderjarige vindt plaats op een aangepaste locatie en kan worden bijgewoond door de griffier en/of een meerderjarige vertrouwenspersoon, indien de rechter hierin toestemd. De minderjarige mag deze vertrouwenspersoon zelf kiezen, met uitzondering van zijn ouders die partij zijn in het geding en hun familie (tot in de tweede graad). Broers en zussen van de minderjarige vallen niet onder deze uitzondering.
De minderjarige heeft ook mogelijkheid om bepaalde informatie als vertrouwelijk aan te merken. Die informatie wordt niet opgenomen in het schriftelijk verslag van het horen, maar kan wel worden overgemaakt aan het openbaar ministerie.
Wordt de minderjarige procespartij?
Belangrijk is om te benadrukken dat een minderjarige beschikt om een hoorrecht en niet over een beslissingsrecht. Het horen van de minderjarige betekent dan ook niet dat deze partij wordt in het geschil. De rechter houdt louter rekening met de mening van de minderjarige, passend bij zijn of haar leeftijd, maturiteit en eventuele externe invloeden.
De minderjarige en zijn wettelijke vertegenwoordiger krijgen toegang tot het verslag van het gesprek, indien dit niet vertrouwelijk is. Daarnaast krijgen ze enkel toegang tot het familiedossier indien ze partij zijn in het geschil.
Kan de minderjarige eveneens worden gehoord bij grensoverschrijdende familiegeschillen?
Op Europees niveau trad op 1 augustus 2022 de Brussel II ter Verordening in werking waarbij duidelijkere regels over de mogelijkheid voor het kind om zijn mening te uiten, werden bepaald. Dit om kinderen te beschermen in gevallen van grensoverschrijdende geschillen over ouderlijke verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld in het kader van een internationale kinderontvoering. Ook in die gegeven omstandigheden heeft het kind het recht om te worden gehoord en zijn mening te uiten.
Ieder gerecht dat lid is van de verordening dient er aldus voor te zorgen dat het kind de mogelijkheid wordt geboden om zijn mening te uiten; hetzij rechtstreeks hetzij onrechtstreeks.
Heeft u verdere vragen over de stem van uw kind en de plaats die het kan krijgen in het kader van een (internationale) familieprocedure? Wij helpen u graag verder.
