De Belgische regering De Wever I heeft in haar regeerakkoord diverse hervormingen voorgesteld met betrekking tot echtscheidingen. Deze maatregelen zijn gericht op het vereenvoudigen van procedures, het bevorderen van kindvriendelijke regelingen en onder meer het aanpakken van fiscale en juridische aspecten rondom echtscheidingen.
1.Echtscheiding door Onderlinge Toestemming (EOT) via de burgerlijke stand
Een van de opvallende voorstellen is het mogelijk maken van een EOT die, mits opgesteld door een advocaat of notaris, kan worden geakteerd door een ambtenaar van de burgerlijke stand in plaats van door de familierechter. Dit geldt specifiek voor situaties waarin geen kinderen betrokken zijn waarvoor een wettelijke regeling vereist is. Deze wijziging beoogt de druk op de familierechtbanken te verlichten en de procedure voor betrokkenen te vereenvoudigen.
2.Verplichte invoering van een ouderschapsplan
De regering streeft naar de verdere implementatie van het ouderschapsplan, dewelke op dit ogenblik niet wettelijk verplicht is. Dit plan dient ouders te helpen bij het maken van afspraken over de opvoeding en zorg van hun kinderen na een echtscheiding. Het doel is om duidelijke en werkbare regelingen te treffen die in het belang van het kind zijn en toekomstige conflicten te minimaliseren.
3.Aanpassing wetgeving videoconferenties
De huidige wetgeving rondom videoconferenties wordt herzien, met als uitgangspunt dat familierechters in principe worden uitgesloten van het gebruik hiervan, tenzij partijen hier expliciet om verzoeken. Dit benadrukt het belang van fysieke aanwezigheid en directe interactie in familiezaken, tenzij alle betrokkenen anders wensen.
4.Kindvriendelijke hoorzittingen
De regering streeft ernaar dat kinderen in een kindvriendelijke omgeving worden gehoord in rechtszaken die hen betreffen, zoals bij de vaststelling van hun verblijfsregeling. Het gesprek dient aangepast te zijn aan de leeftijd en het inzicht van het kind, waarbij het kind gedurende het hele proces goed geïnformeerd wordt. Bij voorkeur krijgt het kind ondersteuning van een advocaat met gespecialiseerde opleiding in dit vakgebied. Het succesvolle proefproject binnen de familierechtbank in Gent, dat recent evenwel werd afgevoerd, zal worden uitgebreid naar andere rechtbanken.
5.Wijzigingen in de fiscale aftrekbaarheid van onderhoudsuitkeringen
Een significante fiscale maatregel betreft de geleidelijke verlaging van de aftrekbaarheid van onderhoudsuitkeringen van 80 naar 50 procent. Daarnaast zullen uitkeringen naar landen buiten de Europese Economische Ruimte (EER) niet langer fiscaal aftrekbaar zijn. Deze wijzigingen zijn gepland voor invoering in 2026. Het regeerakkoord vermeldt echter niet of de belastingheffing bij de ontvanger van de onderhoudsuitkering eveneens zal veranderen, wat vragen oproept over de algehele fiscale impact.
6.Aanpak van wanbetalingen van onderhoudsuitkeringen
Om wanbetalingen van onderhoudsuitkeringen tegen te gaan, wordt de slagkracht van de Dienst voor Alimentatievorderingen (DAVO) versterkt. Dit omvat onder meer de mogelijkheid om alimentatiebedragen automatisch aan de bron te laten inhouden op de inkomsten van de onderhoudsplichtige ouder. Tevens wordt onderzocht of terugvordering via de belastingaangifte een haalbare optie is.
7.Stimulering van pensioensplit bij (echt)scheiding
Partners worden aangemoedigd om in hun huwelijks- of samenlevingscontract afspraken te maken over een pensioensplit voor het geval van een (echt)scheiding. Dit moet bijdragen aan een eerlijke verdeling van pensioenrechten en financiële zekerheid voor beide partijen na de ontbinding van de relatie.
De exacte data van inwerkingtreding van deze maatregelen zijn nog niet bekend. Het wachten is op de publicatie van ontwerpteksten die deze punten verder zullen uitwerken in de komende maanden of jaren.
8.Hervorming rond ouderschap en aandacht voor nieuw samengestelde gezinnen
De regering overweegt een wettelijk kader voor zorgouderschap, waarmee plusouders in nieuw samengestelde gezinnen meer rechtszekerheid krijgen bij het nemen van dagelijkse beslissingen over de opvoeding van kinderen. Dit zou hen in staat stellen om een actievere rol te spelen zonder ingewikkelde juridische procedures. Het uitgangspunt blijft dat het welzijn en de belangen van het kind vooropstaan.
Conclusie
De voorgestelde hervormingen in het Belgische echtscheidingsrecht door de regering De Wever I zijn ambitieus en veelzijdig. Ze richten zich op het vereenvoudigen van procedures, het beschermen van de belangen van kinderen en het aanpakken van financiële en juridische knelpunten. De exacte data van inwerkingtreding van deze maatregelen zijn nog niet bekend. Het is wachten op de publicatie van ontwerpteksten die deze punten verder zullen uitwerken in de komende maanden of jaren.
Als lid van de expertengroep van de Balie provincie Antwerpen zal meester Julie Borms betrokken worden bij het formuleren van bezorgheden, suggesties en aandachtspunten. Als kantoor gespecialiseerd in het familierecht en familiaal vermogensrecht worden deze wijzigingen en modernisering alleszins toegejuicht.
Een bezorgdheid vanuit de expertise in een internationale context is nu reeds de fiscale implicaties van de aftrekbaarheid van onderhoudsuitkeringen en de onzekerheid hieromtrent. Doch ook de onterechte “aversie” die bij justitie bestaat voor digitale hoorzittingen. In het licht van globalisering en digitalisering is dit een moeilijk verdedigbare houding, ook in familiezaken.
