Een scheiding is voor het gehele gezin een ingrijpende gebeurtenis. Voornamelijk wanneer de ouders het niet eens raken over de verblijfsregeling van hun kind moet de familierechter beslissen.
De Belgische wetgeving voorziet dat de familierechter minderjarigen vanaf 12 jaar oud dient uit te nodigen om te worden gehoord. Kinderen jonger dan 12 jaar worden niet automatisch ingelicht over deze mogelijkheid maar kunnen wel op eigen verzoek, dan wel op verzoek van de partijen, het openbaar ministerie of ambtshalve door de rechter, worden gehoord.
Minderjarigen zijn vaak kwetsbaar en vereisen een andere benadering in juridische procedures. In deze blogpost bespreken we wat het hoorrecht van minderjarigen precies inhoudt, waarom het belangrijk is en hoe het in de praktijk wordt toegepast.
Wat is het hoorrecht?
Het hoorrecht houdt in dat een persoon het recht heeft om te worden gehouden voordat er een beslissing wordt genomen die invloed heeft op zijn of haar leven. Voor minderjarigen betekent dit dat zij de mogelijkheid moeten hebben om hun mening te geven in zaken die hen aanbelangen, bijvoorbeeld wanneer hun ouders uit elkaar gaan.
Het VN-kinderrechtenverdrag stelt uitdrukkelijk voorop dat kinderen hun mening kunnen uiten in situaties die hen aanbelangen. Dit wil evenwel niet zeggen dat kinderen in alle situaties worden uitgenodigd om te worden gehoord. Kinderen worden bijvoorbeeld niet uitgenodigd om te worden gehoord bij echtscheidingen met onderlinge toestemming, wanneer de zaak wordt doorverwezen naar de kamer voor minnelijke schikkingen of als de ouders zelf tot een akkoord komen met betrekking tot de verblijfsregeling.
Wanneer de ouders evenwel geen consensus kunnen bereiken, stelt de wet dat de familierechter de minderjarige van minstens 12 jaar oud dient uit te nodigen voor een gesprek, wanneer een beslissing dient te worden genomen over het ouderlijk gezag, de verblijfsregeling of het recht op persoonlijk contact. Ook kinderen jonger dan 12 jaar kunnen worden uitgenodigd, indien zij dan wel de ouders dit wensen, op vraag van het openbaar ministerie of indien de familierechter dit zelf opportuun acht.
Wat is het belang van het hoorrecht voor minderjarigen?
Het horen van minderjarigen biedt rechters en andere betrokkenen inzicht in de situatie van het kind en bij uitbreiding die van het gezin. Dit kan zinvol zijn wanneer de rechtbank een beslissing dient te nemen die het belang van het kind dient.
Uit wetenschappelijk praktijkonderzoek blijkt evenwel dat kinderen doorgaans niet geheel begrijpen hoe dit hoorrecht wordt georganiseerd, wat zij mogen verwachten en wat de impact is van hun gesprek met de familierechter. Kinderen durven dan ook vaak negatief terugkijken op dit gesprek, hetgeen voor onzekerheid kan zorgen.
Hoe wordt de minderjarige ingelicht over het feit dat hij/zij kan worden gehoord?
Een uitnodiging voor een minderjarige om gehoord te worden, moet zorgvuldig worden opgesteld zodat zij begrijpelijk en toegankelijk is voor het kind.
Om tegemoet te komen aan de bezorgdheden van de minderjarigen werd bij Koninklijk Besluit een nieuw model van informatieformulier gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad waarbij de uitnodiging voor jongeren in duidelijkere en toegankelijkere taal werd geschreven. Dit is een belangrijke richtlijn voor de rechtbank, nu kinderen op deze wijze kindvriendelijker worden benaderd.
De uitnodiging voor een gesprek met de familierechtbank omvat nu bijkomende informatie voor de kinderen, zodat zij zelf een beter beeld krijgen over wat zij mogen verwachten.
Zo wordt toegelicht wat de bedoeling is van dit gesprek, het gegeven dat zij een vertrouwenspersoon mogen meebrengen en hoe dit gesprek precies verloopt. Bedoeling is dat jongeren zo meer het gevoel krijgen dat zij effectief hun stem kunnen laten weerklinken in de rechtbank.
Heeft u bijkomende vragen over wanneer uw kind zal worden uitgenodigd om te worden gehoord en hoe dit precies verloopt? Aarzel niet om ons te contacteren zodat wij u bijkomende informatie kunnen verlenen.
