Het is niet ondenkbaar dat een ouder niet wil dat een kind ook maar enige aanspraak maakt op zijn nalatenschap. Er zijn heel wat mogelijke beweegredenen zoals een ouder die al jaren geen contact heeft met zijn of kind of een ouder die nooit een deel heeft uitgemaakt van het leven van zijn kind.
De vragen die hieromtrent onder meer gesteld kunnen worden zijn als volgt: Kan een ouder een kind onterven en zo ja, op welke manieren zoal?
Een kind heeft recht op een beschermd erfdeel.
Een kind onterven kan, doch zal dergelijke onterving steeds geneutraliseerd worden door de mogelijke vordering tot inkorting van het onterfde kind.
In België is het immers zo dat kinderen steeds recht hebben op een minimaal gedeelte van de nalatenschap, het zogenaamde reservataire erfdeel of wettelijk beschermd erfdeel. Meer concreet moet een ouder de helft van zijn vermogen nalaten aan zijn kinderen. Hoeveel elk kind daarvan krijgt, is afhankelijk van het aantal kinderen. Indien een ouder twee kinderen nalaat, heeft elk kind minimaal recht op een kwart van de nalatenschap. Ingeval van vier kinderen, is dit slechts een achtste van de nalatenschap.
Anderen bevoordelen middels schenking of testament
Een vaak voorkomende vraag is of kinderen de facto kunnen worden onterfd door bij leven allerlei schenkingen te verrichten en er op die manier voor te zorgen dat er geen vermogensbestanddelen meer voorhanden zijn bij overlijden om te vererven.
Dergelijke acties zijn evenwel niet zaligmakend. De wetgever heeft immers voorzien dat het wettelijk beschermd erfdeel dient te worden berekend op basis van de goederen die bij overlijden nog aanwezig zijn, vermeerderd met alle schenkingen die de ouder heeft verricht bij leven en verminderd met de schulden van de ouder.
Indien blijkt dat het wettelijk beschermd erfdeel van het kind werd geschonden door een welbepaalde schenking, kan het kind ten belope van het deel dat nog verschuldigd is, de begiftigde aanspreken om zo zijn beschermd erfdeel te bekomen.
Een kind beroept zich niet op de reserve
Het is evenwel zo dat een kind steeds de keuze heeft om al dan niet aan te dringen op het wettelijk beschermd erfdeel. Wanneer een ouder er bewust voor heeft geopteerd om allerlei schenkingen te verrichten dan wel een derde persoon aan te duiden in zijn of haar testament, kunnen dergelijke historische keuzes onaangetast blijven indien het kind geen bezwaar formuleert tegen het schenden van zijn of haar wettelijk beschermd erfdeel. Desgevallend, is het kind effectief onterfd.
Het sluiten van een erfovereenkomst
Zo een keuze om onterfd te worden kan een kind ook maken in een erfovereenkomst.
Een dergelijke overeenkomst is een overeenkomst waarin toekomstige erfgenamen onder meer afspraken kunnen maken of reeds beslissingen kunnen nemen over zeer specifieke aspecten van een schenking of een erfenis.
Met een erfovereenkomst kan ieder kind op voorhand zelf kiezen om géén inkorting te vorderen van bijvoorbeeld een bepaalde schenking als zijn reserve hierdoor zou zijn aangetast.
Opnieuw kiest het kind ervoor geheel of ten dele onterfd te worden door zijn ouders.
Maar wat wanneer kan worden verwacht dat een kind zich tegen een dergelijke onterving zal verzetten?
In dat geval zijn er enkele initiatieven die kunnen worden genomen die een aanzienlijke impact hebben op de erfrechten van het kind.
Zo kan men bijvoorbeeld overwegen om het vruchtgebruik over de nalatenschap te legateren aan een partner of derde, een voordeel dat het kind zal dienen te ondergaan. Ook een verkoop op lijfrente is een mogelijk te onderzoeken piste.
Verder kan men ervoor opteren om voor bepaalde vermogensbestanddelen een beding van aanwas af te sluiten met de partner. Dit is voornamelijk interessant wanneer er sprake is van niet gemeenschappelijke kinderen.
Testamentair zijn er eveneens heel wat clausules die kunnen worden voorzien om enkele hindernissen op te werpen ten aanzien van het kind; denk zo bijvoorbeeld aan een bewindsclausule, fideï commis de residuo, een alternatief strafbeding, enzovoort.
Tot slot kan in een internationaal kader worden onderzocht of het al dan niet interessant is om te pogen zich te onttrekken aan de werking van de Erfrechtverordening. Angelsaksische landen voorzien doorgaans geen wettelijk beschermd erfdeel voor kinderen.
Aldus is er werkelijk een waaier aan mogelijkheden voor ouders. Het inwinnen van gespecialiseerd advies hieromtrent is dan ook onontbeerlijk. Iedere familiale situatie alsook ieders noden en wensen zijn immers zeer verschillend. Een successieplanning laat zich dan ook niet herleiden tot standaardtestamenten of modelovereenkomsten. Een succesvolle planning veronderstelt maatwerk en onderzoek naar de wensen van de erflater.
Mocht u hierover verdere vragen of bemerkingen hebben, kan u ons kantoor steeds contacteren.
