Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits wenst na berichtgeving over wanpraktijken met interlandelijke adopties uit Ethiopië ook adoptiegezinnen uit andere landen de mogelijkheid te geven om hun dossier te laten onderzoeken.”
Uit onderzoek naar interlandelijke adopties in de periode 1997-2015 is gebleken dat er heel wat onregelmatigheden zijn vastgesteld in adoptiedossiers met kinderen uit Ethiopië. Een aantal jaar geleden werd hierdoor de samenwerking tussen België en adoptieland Ethiopië zelfs stopgezet.
In navolging hierop contacteerde Het Vlaams Centrum Adoptie (VCA) alle adoptiegezinnen waarbij er een band was met Ethiopië om na te gaan of er in hun adoptiedossier nood was aan onderzoek.
Twaalf adoptiegezinnen gaven hiervoor toestemming. Uit het onderzoek is gebleken dat het adoptiedossier niet steeds een waarheidsgetrouw beeld gaf van de precieze omstandigheden van de adoptie.
Iedere situatie waarbij in het adoptiedossier het levensverhaal van het adoptiekind niet correct wordt omschreven, wordt beschouwd als een onregelmatigheid en dient verder te worden onderzocht.
Bijvoorbeeld wanneer er wordt gesteld dat het kind als vondeling werd teruggevonden wanneer één van de biologische ouders toch in leven blijkt te zijn, wanneer er geen sprake was van een weeskind, wanneer er toch extra familieleden worden teruggevonden etc.
Minister Hilde Crevits pleit voor het uitbreiden van dit onderzoek naar andere landen. “Het idee dat de adopties mogelijk niet correct verliepen, heeft een enorme impact op de betrokkenen. En dat mogen we niet minimaliseren”, meent zij.
Het Vlaams adoptiebeleid
Het huidige adoptiebeleid van Vlaanderen steunt op twee belangrijke internationale verdragen, namelijk het internationaal verdrag van de rechten van het kind alsook het Haags Verdrag inzake interlandelijke adoptie.
Het uitgangspunt hierbij is dat een internationale adoptie slechts kan worden overwogen wanneer voor het kind alle mogelijkheden in het land van herkomst zijn uitgeput. Wanneer er werkelijk geen kansen meer zijn voor het kind in zijn of haar eigen land (het herkomstland) of de ouders vrijwillig afstand hebben gedaan dan zal het ontvangende land (België) zich engageren om geschikte ouders te zoeken zodat het kind een tweede kans krijgt.
Wanneer er evenwel twijfel zou bestaan over de concrete omstandigheden van het leven van het kind in het herkomstland doordat bijvoorbeeld de adoptie is gesteund op een inconsistent verhaal dienen bepaalde zaken of feiten uit het adoptiedossier te worden geverifieerd.
Kan mijn adoptie ongedaan worden gemaakt?
De adoptie heeft tot doel een afstammingsband te creëren tussen de adoptant enerzijds en de geadopteerde anderzijds. Deze afstammingsbanden kunnen niet zomaar worden doorgeknipt.
In uitzonderlijke gevallen bestaat er wel een mogelijkheid om de adoptie ongedaan te maken.
In wat volgt worden de specifieke mogelijkheden besproken wanneer er sprake zou zijn van een onregelmatigheid in het adoptiedossier.
De herziening van de adoptie
Wanneer er voldoende aanwijzingen zijn dat de adoptie is tot stand gekomen ingevolge de ontvoering, de verkoop of de handel van een kind dient te familierechtbank de herziening van de adoptie uit te spreken.
De herziening kan worden gevorderd door het openbaar ministerie dan wel een persoon die tot de derde graad deel uitmaakt van de biologische familie van het kind. Denk hierbij aan ouders, grootouders, nonkels en tantes,..
De handelingen die aanleiding zou kunnen geven tot herziening moeten niet noodzakelijk door de adoptant gesteld zijn. Het feit dat zij ter goede trouw waren, doet niet ter zake. Dit wil zeggen dat zelfs wanneer de adoptant niets wist over het feit dat er onregelmatigheden waren in het adoptieproces de adoptieband alsnog kan worden doorgeknipt.
Het juridisch statuut van de geadopteerde na herziening wordt evenwel niet geregeld in de wet. Artikel 351, vierde lid oud BW bepaalt enkel dat de adoptie geen gevolgen meer heeft vanaf de opmaak van de akte van herziening van de adoptie.
De herziening maakt aldus meteen een einde aan de adoptie voor de toekomst zonder hieraan een verdere invulling te verlenen.
Voornamelijk voor de volle adoptie (waarbij alle juridische banden met de oorspronkelijke familie verbroken werden) is dit problematisch. Er ontstaat op dat ogenblik immers een leemte. De herziening doet immers niet automatisch de banden met de oorspronkelijke familie herrijzen.
In eerste instantie zal samen met de geadopteerde dienen te worden nagegaan wat de specifieke wensen zijn.
Teneinde te vermijden dat het kind verweesd zou achterblijven, zal de familierechter, mocht hiertoe noodzaak bestaan, een voorlopig statuut voor het kind dienen uit te werken.
De herroeping van de adoptie
Uitsluitend de gewone adoptie kan, om zeer gewichtige redenen, op verzoek van de adoptant, de geadopteerde of het openbaar ministerie worden herroepen. De herroeping is niet mogelijk bij een volle adoptie.
Bij een gewone adoptie behoudt het kind immers zijn juridische banden met zijn biologische ouders en familie daar waar bij een volle adoptie alle juridische banden met de biologische familie worden doorbroken. Volle adoptie is enkel mogelijk bij minderjarige kinderen.
Het begrip “zeer gewichtige redenen” wordt zeer restrictief toegepast. Doorgaans gaat het om situaties waarbij er sprake is van 1) foutieve handelingen of schuldig gedrag van de adoptant of geadopteerde of 2) andere zwaarwichtige redenen waarbij er een psychologische onmogelijkheid is ontstaan om samen te leven.
Dit laatste, waarbij er doorgaans sprake is van een volledige mislukking van de opvoedingsrelatie, zorgt ervoor dat de adoptieve afstammingsband niet bevestigd wordt door een socio-affectieve werkelijkheid.
Een loutere (jarenlange) onenigheid tussen adoptant en geadopteerde volstaat niet om de adoptie te herroepen.
Ook de herroeping maakt een einde aan de adoptie vanaf de opmaak van de akte van herroeping.
De oorspronkelijke ouder(s) kunnen na de herroeping de familierechtbank verzoeken om hun minderjarig kind opnieuw onder hun ouderlijk gezag te plaatsen. Wanneer dergelijk verzoek wordt afgewezen, komt de minderjarige onder voogdijgezag.
Nieuwe adoptie
De Belgische wet voorziet een mogelijkheid dat een volle of gewoon geadopteerde persoon nogmaals wordt geadopteerd indien alle voorwaarden voor het tot stand komen van een adoptie zijn voldaan.
Een afweging van de verschillende in het geding zijnde belangen, waarbij in het bijzonder rekening zal worden gehouden met het belang van het kind, is hierbij vereist.
Heeft u hierbij verdere vragen? Laat ons u helpen na te gaan wat de mogelijkheden zijn indien u zichzelf vragen stelt bij de context van uw adoptiedossier. Wij begeleiden u graag in dit proces.
