Een echtscheiding heeft een grote impact op heel wat aspecten van het leven. Zo ook op je professioneel leven als ondernemer en dus op je vermogen. Wat gebeurt er met de aandelen van je bedrijf? Hoe wordt het vermogen verdeeld?
Hoewel een scheiding tussen ondernemers niet per se ingewikkelder hoeft te zijn dan die van een echtpaar zonder onderneming, wordt het vaak wél complexer als je volgens het wettelijk stelsel bent gehuwd en je onderneming tijdens het huwelijk is opgestart.
In België is het wettelijk stelsel de meest voorkomende huwelijksvorm. Daarbij zijn er drie vermogens: je persoonlijk vermogen, dat van je partner en een gemeenschappelijk vermogen.
Start je, samen met je partner of alleen, tijdens het huwelijk een onderneming op, dan wordt het bedrijf deel van het gemeenschappelijk vermogen. Zelfs al staan alle aandelen op jouw naam, dan nog behoort de economische waarde toe aan het gemeenschappelijk vermogen.
Wat betekent dat bij een scheiding? Je partner kan dan aanspraak maken op de helft van de waarde van het bedrijf, ook al heeft hij of zij geen aandelen. Dat principe geldt overigens voor alle vennootschapsvormen: van eenmanszaak tot nv.
Aandelen versus vermogenswaarde
Een belangrijk aandachtspunt voor de ondernemende echtgenoot is om bij een vennootschap goed het onderscheid te maken tussen de aandelen en de vermogenswaarde van het bedrijf.
De aandelen bieden de lidmaatschapsrechten zoals bijvoorbeeld de stemrechten en kunnen een manier zijn om jezelf als enige eigenaar te profileren. Als alle aandelen op jouw naam staan, kun je ook de continuïteit van de onderneming beter verzekeren. Aandelen gaan dus vooral over het eigendomsrecht. Maar de vermogenswaarde van de aandelen en dus van het bedrijf blijft wél gemeenschappelijk.
Bij een scheiding is dat meestal een probleem. Vaak heeft de ene partner een bedrijf, maar onvoldoende liquide middelen om de ander de helft van de economische waarde uit te betalen. Dan moet de ene partner aandelen verkopen, wat diens positie in het bedrijf verzwakt. Of de partner-ondernemer moet naar de bank voor een financiering.
Wat met loon en dividenden?
Voor inkomsten uit de vennootschap maakt het bij het wettelijk stelsel niet uit of je de onderneming al voor het huwelijk had of niet. De beroepsinkomsten die je na de ontbinding van het huwelijksvermogen krijgt, zijn volledig voor jou. Je loon en eventuele dividenden komen tijdens het huwelijk toe aan het gemeenschappelijke vermogen, ook wanneer dit op een rekening werd gestort die enkel op naam van één van beide echtgenoten staat.
Reserves op de helling?
Het is een groot misverstand dat er alleen naar het loon en de dividenden wordt gekeken bij een scheiding.
Ook de opgebouwde reserves binnen de eigen, bijvoorbeeld voorhuwelijkse, vennootschap kunnen in de vereffening en verdeling worden opgenomen. Vaak bouwen ondernemers deze reserves op in de eigen vennootschap, na enkele jaren of bij de liquidatie van de vennootschap worden ze aan een fiscaal gunsttarief uitgekeerd.
Sinds het nieuwe huwelijksvermogensrecht is het evenwel zo dat de echtgenoot die zijn of haar beroep uitoefent binnen een vennootschap, waarvan de aandelen eigen zijn, een vergoeding kan verschuldigd zijn aan het gemeenschappelijk vermogen. Hoe groot deze vergoeding zou kunnen zijn, zal in elk geval afzonderlijk moeten worden nagegaan.
‘Alles voor mezelf’
Bij een stelsel van scheiding van goederen is er geen gemeenschappelijk vermogen, maar hebben beide partners alleen een eigen vermogen.
Vaak kiezen partners dit stelsel om elkaar te beschermen tegen onheil. Stel dat je onderneming in zwaar weer belandt, dan kunnen schuldeisers niet aankloppen bij je partner, maar dit kan ook nadelig zijn voor je partner.
Bij een scheiding behoort de onderneming, en dus de economische waarde, immers enkel en alleen aan jou toe, en krijgt je partner daar in principe niets van. Tenzij je de onderneming met je partner runt en dat juridisch is vastgelegd.
Om dergelijke situaties te voorkomen zijn notarissen sinds de vernieuwde huwelijkswetgeving verplicht elk echtpaar nog grondiger, sinds de verstrenging van de informatieverplichting, te informeren wanneer ze een huwelijksovereenkomst opstellen. Bij een stelsel met scheiding van goederen moet de notaris wijzen op toevoegingen die meer solidariteit tussen de partners vastleggen.
Kan ik mijn partner uit mijn bedrijf zetten?
Indien beide echtgenoten aandeelhouder zijn in de vennootschap en het huwelijk in zwaar weer verkeert, wordt vaak de vraag gesteld of de ene echtgenoot de andere uit de onderneming kan zetten.
Evident behoort dat tot de mogelijkheden, maar heb je desgevallend een “vennootschapsrechtelijke reden” nodig. Een echtscheiding kan juridisch de reden zijn, maar dit moet telkens worden onderzocht rekening houdende met de concrete omstandigheden.
Je hebt in elk geval argumenten nodig waarmee je bijvoorbeeld aantoont dat het ontslag nodig is, omdat je partner slecht functioneert of de belangen van de onderneming in gevaar dreigen te komen.
